بی حوصلگی و عدم رغبت به درس

یکی از بزرگترین عواملی که ممکن است موجب شکست ما در تحصیل و کار شود، بی حوصلگی در درس خواندن یا تنبلی درس است. این اتفاق زمانی می‌افتد که ما میلی به درس خواندن نداریم و نمی‌توانیم به خوبی مطالبی که مطالعه می‌‎کنیم را یاد گرفته و به خاطر بسپاریم. این موضوع معمولا به دلیل آشنا نبودن ما با روش های مطالعه و یادگیری اتفاق می‌افتد. ما در اینجا برای شما تعدادی از اشتباهات معمول که موجب حوصله نداشتن شما هنگام مطالعه می‌شوند را آورده ایم و با دادن راه حل مناسب برای هر کدام، سعی کرده‌ایم این مشکل را برای شما حل کنیم.

عوامل بی حوصلگی و عدم رغبت را می توان به چند دسته تقسیم کرد:

1- نداشتن هدف، اولین عامل بی حوصلگی در درس خواندن

2- نبود برنامه مدون

3- قابل فهم نبودن

4- ساعات نامناسب

5- فقط یک مطلب را مطالعه می‌کنید

6- نداشتن استراحت کافی از عوامل بی حوصلگی در درس خواندن

و ...

نداشتن هدف

اولین عاملی که می‌تواند از بی حوصلگی شما در هنگام درس خواندن جلوگیری کند، داشتن هدف است. بارها در مورد اهمیت اهداف صحبت کرده‌ایم و اینکه هدف گذاری تا چه اندازه می‌تواند باعث افزایش انگیزه در درس خواندن شود. اما اینبار می‌خواهیم از  دریچه‌ای دیگر به اهداف و تاثیر آن‌ها نگاه کنیم. هدفمند بودن باعث می‌شود که شما بخشی از مسیر خود را بشناسید. حال اگر بتوانید به خوبی این به اهداف برسید، انرژی مثبت و انگیزه و اشتیاق مضاعفی درون خود حس خواهید کرد. اما این انگیزه به همین جا ختم نمی‌شود. رسیدن به اهداف صرفا به تیک زدن آنها در چک لیست یا برنامه مان ختم نمی‌شود. در واقع زمانی که ما موفق می‌شویم یکی از اهداف خود را به دست آوریم، رشد و پیشرفتی که در طول مسیر رسیدن به این هدف حاصل شده هم از اهمیت زیادی برخوردار است.

نبود برنامه مدون

دومین عامل می‌تواند نداشتن یک برنامه ریزی شفاف و مدون باشد. برای مثال شما مشخص کرده اید که امروز فیزیک می‌خوانم، ولی برای خودتان معین نکرده اید که کدام مبحث را به چه میزان خواند، بنابراین دچار سردرگمی می‌شوید، چون برایتان شفاف نیست که چه هدف کوتاه مدتی پیش رو دارید و دقیقا چه کاری انجام خواهید داد، حجم انبوه کتاب بدون برنامه مشخص، شما را دلسرد و بی حوصله می‌کند و در هنگام مطالعه، خستگی و خواب آلودگی به سراغتان می‌آید.

قابل فهم نبودن

عاملی که موجب خستگی زودرس در مطالعه می‌شود، سخت بودن و قابل فهم نبودن درس است به عنوان مثال وقتی شما سراغ درس ریاضی می‌روید، اگر پایه درسی شما ضعیف باشد و در هنگام مطالعه، آن درس را یاد نگیرید، خیلی زود رغبتتان برای خواندن آن درس کم می‌شود و بی حوصلگی و خستگی سراغ شما می‌آید.

ساعات نامناسب

یادتان باشد با شناختی که از خودتان دارید، ساعت‌های مناسبی را برای مطالعه انتخاب کنید. مثلا مطالعه درس‌های مشکل و یاد گرفتنی را به ساعات آخر شب موکول نکنید یا اگر عادت دارید در ظهر بخوابید و به تازگی می‌خواهید این عادت را کنار بگذارید، در آن ساعات سراغ درس‌های شیرین‌تر و راحت‌تر بروید به این ترتیب به رفع خواب آلودگی کمک می‌کنید.

 فقط یک مطلب را مطالعه می‌کنید

البته این نکته معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که ما از قرار است برای امتحاناتی مثل کنکور آماده شویم. بسیاری از شما شاید این شرایط را تجربه کرده باشید که کل یک روز را به مطالعه کردن درس خاصی مثل فیزیک یا شیمی اختصاص دهید. اما آیا این کار درست است؟ پاسخ این پرسش خیر است،  مغز ما علیرغم تمام توانایی های فوق‌العاده‌ای که دارد، بعد از انجام مداوم یک کار خسته شده و نمی‌تواند آن را با همان کیفیت سابق ادامه دهد. این همان اتفاقی است که زمانی که شما تصمیم می‌گیرید کل روز را به مطالعه یک درس بپردازید برایتان می‌افتد. برای مقابله با این مشکل کافیست طوری برنامه‌ریزی کنید که هر روز بخش‌های مختلف کتابهای متفاوت را مطالعه کنید. این یعنی مثلا بعد از مطالعه شیمی، به سراغ ادبیات بروید یا بعد از فیزیک کمی زبان مطالعه کنید. تغییر موضوع علاوه بر افزایش کیفیت مطالعه، به شما کم می‌کند تا در هنگام درس خواندن دچار بی حوصلگی نشوید.

نداشتن استراحت کافی

اگر شما هم در حین مطالعه دچار تنبلی و بی حوصلگی می‌شوید، احتمالا به استراحت کردن اهمیت نمی‌دهید. خوب نخوابیدن در شب می‌تواند شما را در طول روز خسته کند. حال وقتی به سراغ درس خواندن بروید، این خستگی در شما چند برابر خواهد شد. بدین ترتیب خیلی زود خسته شده و دست از درس خواندن می‌کشید. اما دومین نوع استراحت نکردن، حین مطالعه اتفاق می‌افتد. خیلی از افراد تصور می‌کنند که داشتن استراحت‌های کوتاه مدت حین درس خواندن، باعث کاهش بازده آنها خواهد شد. استدلال آنها هم این است که در این مدت زمانی می‌توانند حداقل یک سوال را یاد بگیرند و احتمالا در امتحان آن را پاسخ دهند. غافل از اینکه آنها سخت در اشتباهند. دلیل آن هم این است که مغز ما همانطور که به تغییر موضوع نیاز دارد، به زمان‌هایی برای استراحت در هنگام مطالعه هم نیاز دارد. بهترین روش برای دور زدن این نوع از بی حوصلگی در درس خواندن این است که زمانهایی را برای استراحت در بین مطالعه در نظر بگیریم. هر یک ساعت یک بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه را به استراحت کردن اختصاص دهید. این کار باعث می‌شود که مغز ما مدام انرژی خود را بازیابی کند و در نتیجه بهتر از قبل مطالب و اطلاعات را پردازش و ثبت کند. علاوه بر این سعی کنید در هر شبانه روز (به خصوص شب ها) بین 6 تا 7 ساعت بخوابید تا سلامت مغز خود را نیز تامین کرده باشید.

راهکار های مناسب برای رفع بی حوصلی در هنگام مطالعه

۱- از مطالعه پراکنده و نامنظم خودداری کنید: مطالعات شما باید مشخص و با برنامه ریزی منظم در زمان‌های مناسب باشد، همچنین هدف شما از مطالعه حتی برای کوتاه مدت باید کاملا مشخص باشد. مثلا بگویید که می‌خواهم مبحث ژنتیک را یک بار کامل رو خوانی کنم.

۲- یک برنامه ریزی مدون برای تمام کارهایتان در نظر بگیرید: هدف این نیست که تمام کارهایتان را دقیقا طبق ساعت انجام دهید، بلکه می‌توانید امور خود مانند خواب، مطالعه، ورزش و کار‌های روزمره را بر اساس نظم و برنامه ریزی، تا حدی سامان دهید و همین کار باعث می‌شود تا هر کار سر جای خودش باشد و انگیزه شما نیز دو چندان خواهد شد.

۳- در مکانی که خیلی گرم است درس نخوانید: باید توجه کنید که دمای مکان مطالعه نباید خیلی گرم باشد (حداکثر ۲۵-۲۴ درجه سانتی گراد)، زیرا دمای بیش از آن، به خصوص در زمستان سبب می‌شود تا لذت خواب چند برابر شود و شما خواب آلوده شوید.

۴- نشستن صحیح هنگام مطالعه: اکثر مشاوران تحصیلی و پزشکان توصیه می‌کنند که اصلا به صورت دراز کشیده و خوابیده درس نخوانید، زیرا مغز شما بین خواب و مطالعه سردرگم می‌شود و تمرکز شما کم و دچار خواب آلودگی می‌شوید؛ بنابراین برای رفع خواب آلودگی نشستن صحیح هنگام مطالعه را در نظر بگیرید.

۵- پرخوری نکنید: دقت داشته باشید که خوردن زیاد و بیش از حد موجب سنگینی و خواب آلودگی شما می‌شود و این حالت هنگام مطالعه تاثیرش دوچندان می‌شود و باعث می‌شود که شما به محض نشستن پای درس، احساس خستگی و بی حوصلگی کنید. همچنین توصیه می‌شود بلافاصله پس از خوردن غذا مطالعه نکنید.

۶- قدم بزنید: وقتی که احساس بی حوصلگی و خواب آلودگی می‌کنید، با یک پیاده روی نسبتا تند، انرژی و هوشیاری خود را افزایش دهید. برای مثال به فضای سبز نزدیک هستید، به آنجا بروید و مقداری پیاده روی کنید و قدم بزنید. این کار احساس شادابی را به شما می‌دهد.

۷- برای رفع خواب آلودگی مدتی کوتاه از فضای مطالعه بیرون بروید: بهتر است به هوای آزاد بروید. نور خورشید و هوای تازه سبب می‌شود تا انرژی شما بیشتر شود و احساس خوبی داشته باشید.

۸- دوش با آب ولرم برای رفع خواب آلودگی بگیرید: اگر امکانش وجود دارد، سعی کنید یک دوش با آب تقریبا سرد و ولرم بگیرید. در این صورت باعث می‌شود احساس بی حوصلگی و خواب آلودگی از شما دور شود.

۹- خواب کافی در شب: این اشتباه در بین اغلب دانش آموزان پیش می‌آید به دلیل اینکه شب سکوت بیشتری دارد، ساعات شب را برای مطالعه انتخاب می‌کنند. اما باید توجه کنید که این کار سبب به هم خوردن سیستم بدنی و ذهنی شما می‌شود. ضروری است که در شب حداقل ۶ ساعت خواب و استراحت داشته باشید البته خواب نباید بیشتر از 7الی8 ساعت باشد، زیرا خواب زیاد هم می‌تواند از عوامل بی حوصلگی و کلافه بودن باشد.

10- فعالیت‌های بدنی کوتاه بین مطالعه فراموش نشود: سعی کنید هنگام مطالعه، در فاصله‌های زمانی کوتاه، فعالیت‌های بدنی مختصری داشته باشید.