آشنایی با شغل مهندس دریا

اگر دانش فنی و مهارت حل مساله داشته و به دنبال یک شغل حرفه ای در حوزه مهندسی باشید، شغل مهندسی دریا می تواند برای شما مناسب باشد.

به دلیل داشتن مرزهای آبی گسترده و اهمیت بسیار زیاد حمل و نقل آبی در رشد و توسعه کشور، تخصص ها و مشاغل زیادی در حوزه دریایی ایجاد شده است. مهندسی دریا یکی از اصلی ترین آنها می باشد. مهندسی دریا چندین تخصص را در بر می گیرد که هر کدام حیطه وظایف مجزایی دارند. این تخصص ها عبارتند از :

مهندس کشتی : مهندس کشتی مسئول مدیریت و اداره فنی امور کشتی ها می باشد. مهندس کشتی در هدایت فنی ، تعمیر و نگهداری . راه اندازی موتور انواع کشتی ها تخصص دارد. در هر کشتی تجاری ۵ مهندس کشتی با عناوین مهندس ۱ تا مهندس ۵ وجود دارد. مهندس کشتی تازه وارد باید از مهندسی ۵ شروع کرده و پس از پیشرفت به مهندسی ۱ برسد.

مهندس کشتی سازی : کار مهندس کشتی سازی طراحی، محاسبه،نظارت بر ساخت و تعمیر انواع کشتی ها، زیر دریایی ها، قایق ها، شناورها و سازه های دریایی ( از جمله سکوها و اسکله ها) می باشد. مهندس کشتی سازی در صنایعی مانند نفت و گاز که نیاز به ساخت و استقرار سکوهای نفتی و کشتیرانی که بیشتر در کشور به اسکله سازی و تعمیر انواع کشتی ها و قایق ها می پردازند، فعالیت می کند.

مهندس دریانوردی (کاپیتان کشتی) : هدایت و رهبری کشتی و مدیریت و تامین امنیت نیروی انسانی شاغل در آن بر عهده مهندس دریانوردی می باشد.در واقع او مسئول راهبری و  مدیریت کشتی است. به مهندس دریانوردی، کاپیتان کشتی نیز می گویند. مهندس دریانوردی کمتر با مسایل فنی کشتی سر و کار دارد و بیشتر با مدیریت پرسنل، مسیر یابی، کنترل وضعیت آب و هوا و ... در ارتباط است. البته برای رسیدن به پست کاپیتان کشتی، فرد باید ابتدا به عنوان افسر سوم وارد کشتی شده و پس از طی موفق مراتب افسر دومی و افسر اولی و گذراندن دوره ها و آزمون های تکمیلی می تواند کاپیتان کشتی شود.

مهندس دریا با توجه به تخصص خود ویژگی های خاصی باید داشته باشد. مهندس کشتی و کشتی سازی باید در زمینه فیزیک، ریاضی و مکانیک قوی باشند. مهندس دریانوردی بیشتر باید در حوزه مدیریتی، جغرافیایی، مسیریابی و ... تبحر داشته باشد. مهندس دریا باید از توانایی جسمانی مناسبی برخوردار بوده و توان تحمل فشار کاری زیاد و سفرهای دریایی طولانی (برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی) را داشته باشد. آنها معمولا مدت زیادی از خانواده های خود دور هستند.

ساعت کاری مهندس دریا منعطف و غیر مشخص است. محل کار آنها نیز می تواند در سازمان ها و شرکت های حوزه کشتیرانی، کشتی سازی، نفت و گاز و ... و  یا روی کشتی (برای بیشتر مهندسان کشتی و مهندسان دریانوردی) باشد. محل کار مهندس کشتی سازی در شرکت های کشتی سازی است که همه در شهرها و نواحی ساحلی قرار دارند بنابراین او باید بتواند آمادگی زندگی در این نواحی را داشته باشد.

وظایف مهندس دریا

بسته به تخصصی که مهندس دریا در آن کار می کند، وظایف او متفاوت است.

وظایف اصلی مهندس کشتی :

راه اندازی، تعمیر و نگهداری موتور کشتی

اطمینان از ایمنی و کارایی کارکرد موتورها، تجهیزات، و سیستم های دریایی

نظارت و مدیریت امور فنی کشتی

وظایف اصلی مهندس کشتی سازی :

طراحی، توسعه، ساخت و نگهداری از کشتی ها، قایق ها و ...

طراحی، ساخت و پیاده سازی سیستم های دریایی، سکوها، خطوط لوله و تجهیزات مرتبط

نظارت بر روند انجام پروژه های ساخت و تعمیر

انجام کارهای تحقیقاتی ( زمینه های تحقیقاتی زیادی در زمینه ساخت کشتی در کشور وجود دارد)

وظایف اصلی مهندس دریانوردی (کاپیتان کشتی) :

هدایت کشتی بر طبق مسیر مشخص شده

مدیریت و کنترل نیروی انسانی شاغل در کشتی

تامین آسایش و امنیت شاغلان و مسافران کشتی

حفظ آرامش و کنترل کشتی در شرایط بحرانی مانند طوفان، تصادف و ...

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس دریا

داشتن مهارت و تخصص خوب از ازامات موفقیت در هر شغلی است. در مهندسی دریا نیز وجود برخی مهارت و توانمندی ها ضروری می باشد. برخی از این توانمندی های کلی عبارتند از :

توانایی عالی در حل مساله

توانایی خوب در ریاضیات، فیزیک، مکانیک و فناوری اطلاعات (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)

مهارت های مذاکره و ارتباطی خوب

دانش فنی عالی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)

توانایی اولویت بندی کارها و برنامه ریزی موثر

به روز نگه داشتن خود و اطلاع از آخرین پیشرفت ها و تکنولوژی های مرتبط

توانایی مدیریت و سازماندهی (به خصوص برای مهندس دریانوردی)

توان تصمیم گیری درست و به موقع (به خصوص برای مهندس دریانوردی)

توانایی انجام کار تیمی

توانایی حفظ آرامش در شرایط بحرانی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)

رعایت اصول بهداشتی و ایمنی

توانایی سفر و کار روی دریا برای مدت طولانی

آشنایی با زبان انگلیسی

غواصی (به خصوص برای مهندس کشتی سازی)

توان و سلامت جسمی کامل (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)

تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی دریا

علاقه مندان برای ورود به شغل مهندسی دریا با توجه به تخصص و شغل مورد نظر خود، باید در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی دریا در گرایش کشتی سازی، مهندسی کشتی و مهندسی دریانوردی، یا در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری تحصیل کنند. البته در شاخه فنی و حرفه ای نیز گروه علوم و فنون دریایی وجود دارد که افراد علاقه مند می توانند پس از گذراندن سال اول دبیرستان وارد شاخه های مختلف این گروه شده و در صورت علاقه در دانشگاه ادامه تحصیل دهند.

برخی از موسسات آموزشی معتبر از جمله موسسه آموزش کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، دوره های آموزشی تکمیلی برگزار کرده و گواهینامه های معتبر به افراد ارائه می دهند. داشتن این گواهینامه ها در یافتن شغل بهتر و موفقیت بیشتر مهندسان دریا موثر است.

آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندسی دریا

مهندس دریا با توجه به تخصص خود می تواند در سازمان ها و شرکت های صنایع دریایی،کشتیرانی، نفت و گاز، کشتی سازی و... دولتی و خصوصی مشغول به کار شود. برخی از آنها عبارتند از : شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران، شرکت کشتیرانی والفجر، کارخانه کشتی سازی صدرا، سازمان بنادر و دریانوردی و ...

برخی از شرکت ها مانند شرکت ملی نفتکش ایران در دانشگاه ها در رشته مهندسی دریا به صورت بورسیه دانشجو می پذیرند. علاقه مندان به بورسیه، می توانند از این راه اقدام کنند تا پس از اتمام درس، شغل تضمین شده ای داشته باشند.

با توجه به اینکه صنعت کشتی سازی در کشور شرایط مطلوبی ندارد و تنها در سال های اخیر کارهایی در سطح محدود در این حوزه انجام شده است، بازارکار مناسب و خوبی برای مهندسان کشتی سازی وجود ندارد. به عبارتی فرصت های شغلی محدودی در کشور در این حوزه می توان یافت. البته بسیاری از فرصت های شغلی این حوزه به امور تحقیقاتی مربوط می شود. در مورد مهندس کشتی و مهندس دریانوردی وضعیت کمی متفاوت و بهتر است.